Verbonden partijen

Algemeen
De gemeente Den Helder werkt op vele fronten samen. Binnen dit scala aan samenwerkingsvormen zijn verbonden partijen de (zelfstandige) organisaties waaraan de gemeente zich bestuurlijk én financieel verbonden heeft. Een verbonden partij komt tot stand wanneer een publiek belang aan de orde is bij de uitvoering van een taak, die de gemeente niet per se zelf hoeft uit te voeren, en andere instrumenten, zoals inkoop of subsidie, niet toereikend zijn. Het heeft in dat geval een meerwaarde om een zelfstandige organisatievorm te kiezen die het beste past bij de publieke taak. En deze taak bepaalt dan of een publiekrechtelijke, of een privaatrechtelijke organisatie passend is.

De definitie van een verbonden partij, zoals opgenomen in het BBV luidt als volgt: ‘een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie, waarin de provincie of de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft’. Publiekrechtelijke organisaties zijn de gemeenschappelijke regelingen die op grond van de Wet Gemeenschappelijke regelingen (Wgr) in het leven zijn geroepen. Privaatrechtelijke organisaties zijn, onder andere, stichtingen, vennootschappen en verenigingen en vinden hun wettelijke bepalingen in het Burgerlijk Wetboek.

Een gemeente heeft een bestuurlijk belang als zij zeggenschap heeft, dit kan door:

• Het hebben van een zetel in het bestuur door een vertegenwoordiger van de gemeente, of
• Het hebben van stemrecht.
  

Een gemeente heeft een financieel belang als zij middelen ter beschikking heeft gesteld die:

• verloren gaat in geval van faillissement van de verbonden partij (leningen/aandelenkapitaal) en/of
• waarvoor de gemeente aansprakelijk gesteld kan worden (borgstellingen/garanties).

Relevante beleidskaders

• Het beleidskader Verbonden partijen (vastgesteld, juni 2018)
• Informatievoorziening door gemeenschappelijke regelingen (vastgesteld 22 januari 2018)

Overzicht verbonden partijen:
In de onderstaande tabel worden alle verbonden partijen weergegeven.
Uit de tabel blijkt het aandeel van de gemeente in de partij en de bijdrage die in de begroting is opgenomen.
Tevens is zichtbaar de verantwoordelijk portefeuillehouder, het omvang van de deelneming van de gemeente in risicodragend kapitaal (gestorte aandelen en agio). Tot slot is een risicoduiding opgenomen.
De partijen zijn elk afzonderlijk uitgebreid toegelicht (inclusief beschrijven van het algemene doel) in de bijlage verbonden partijen  .

Risicoduiding verbonden partijen
In de tabel is met een letter aangegeven welke risicobeeld de gemeente heeft bij de verbonden partijen.
De tabel bevat nog de rekeningcijfers 2023. De jaarverslagen moeten nog worden ontvangen en vastgesteld.
A    De verbonden partij heeft geen verbijzonderd risico. De bijdrage aan de partij is onderdeel van de begroting van de gemeente en er is geen risicodragend kapitaal ingebracht. Veelal is er sprake van een gemeenschappelijke regeling.
B   De verbonden partij is een BV of NV, de gemeente heeft een financieel belang en de partij is gezond.
C   De verbonden partij is een BV of NV, de gemeente heeft een financieel belang en het ingebrachte risicodragende kapitaal staat onder druk, dan er is sprake van bijzondere ontwikkelingen. Er is sprake van een bijzonder risico.

Wijzigingen in de structuur van de verbonden partij, of belangrijke wijzigingen in de opdracht en samenwerkingen maken ook dat een partij kan worden aangemerkt als risicobeeld C.
In deze paragraaf staan we apart stil bij de benadering van de verbonden partijen met risicoclassificatie C. Dit betreft:

• Willemsoord/Stichting Erfgoed Den Helder
• Zeestad
• Luchthaven Den Helder BV/Den Helder Airport CV.

Willemsoord BV./Stichting Erfgoed Den Helder
In 2019 is besloten om belangrijke onderdelen van het erfgoed in Den Helder onder te brengen bij de Stichting Erfgoed Den Helder (SEDH). Het betreft delen die in beheer zijn bij de SEDH en bij Willemsoord bv (WObv). WObv bleef als 100% deelneming van de gemeente als afzonderlijke (vastgoed) Bv. bestaan, terwijl het beheer en het personeel werd ondergebracht bij de stichting Erfgoed, waarmee de gemeente een subsidierelatie onderhoudt. Omdat het in stand houden van het monumentale erfgoed meer kost dan gedacht heeft adviesbureau Panteia eind 2023 een onderzoek uitgevoerd naar de voorwaarden die nodig zijn om het erfgoed in stand te houden. Naar aanleiding hiervan worden organisatorische aanpassingen doorgevoerd en zijn er vanaf 2025 extra middelen beschikbaar voor het in standhouden en ontwikkelen van het monumentaal erfgoed.

Zeestad BV/CV
In 2007 is Zeestad als zelfstandige ontwikkelbedrijf opgericht. Zeestad is betrokken bij de stedelijke vernieuwing van Den Helder voor de plangebieden Stadshart, Stelling van Den Helder en Nieuw Den Helder Centrum. De provincie Noord-Holland, de gemeente Den Helder en Zeestad BV zijn de aandeelhouders van Zeestad CV/BV. De onderhanden projecten in deze gebieden worden in de komende jaren afgerond. De provincie Noord-Holland heeft in 2024 aangegeven zich eind 2024 terug te trekken als aandeelhouder van Zeestad CV/BV, maar de financiële toezeggingen m.b.t. de lopende projecten waar zij zich aan verbonden heeft gestand zal doen. Met het terugtreden van de provincie en de overdracht van de aandelen aan de gemeente, incl. het commanditaire aandeel (€ 1 nominaal) van de provincie in Zeestad C.V., heeft de gemeente 100% van de aandelen van Zeestad BV/CV.

Luchthaven Den Helder BV/Den Helder Airport CV
De financiële vermogenspositie van Luchthaven Den Helder BV (LDH) is in de afgelopen jaren relatief goed geweest. De verwachting is dat de resultaten in de komende jaren aanzienlijk zullen verslechteren als gevolg van dalende vliegbewegingen in de olie & gas industrie en de vanaf 1 januari 2026 fors verhoogde bijdrage voor het medegebruik van de luchthaven die haar 50% dochteronderneming Den Helder Airport CV (DHA) aan het Rijks vastgoed Bedrijf (RVB) moet gaan betalen. Deze verhoging wordt ingegeven door de verplichting om een marktconforme vergoeding te vragen, zoals voorgeschreven door de Wet Markt en Overheid.
De verhoging van de te betalen vergoeding is voor DHA dusdanig dat zonder concreet toekomstperspectief deze (nieuwe) financiële verplichting onhoudbaar is en het voortbestaan van (het civiele deel) van de luchthaven in het geding is, tenzij DHA door het ontwikkelen van nieuwe activiteiten en investeringen in staat is de financiële positie van de luchthaven te versterken. Een mogelijke oplossingsrichting kan worden gevonden in samenwerking met de provincie Noord-Holland, het ministerie van Defensie en andere relevante ministeries.